Jak rozpoznać i zwalczać barszcze kaukaskie?

Zarówno Barszcz olbrzymi (Heracleum mantegazzianum Sommier & Levier) jak i Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Maden)  to inwazyjne gatunki obce pochodzące z Kaukazu. W latach 60 – tych XX wieku barszcze trafiły w Polsce do uprawy, głównie w państwowych gospodarstwach rolnych.

To olbrzymie rośliny zielne osiągające wysokość około 3 m, jednak potrafią dorastać do 4-5 m, a nawet i więcej. W pierwszym roku wyrastają jedynie rozłożyste rozety liściowe, w kolejnych latach rośliny wykształcają długie pędy kwiatowe.

Wykształcają okrągłe, głęboko bruzdowane łodygi, o 3-6 międzywęźlach. Osiągają one u podstawy grubość około 8-12 cm.

Liście barszczy kaukaskich są bardzo duże, dorastają do 2 m i więcej, przy czym blaszki liściowe osiągają rozmiar od 1,2 m do 1,5 m.

Wykształcają po kilka, kilkanaście kwiatostanów. Ogromne wielkopromieniowe baldachy (największy na osi pędu głównego 30-75 cm i kilkadziesiąt mniejszych), wyglądem przypominają wielki parasol. Białe kwiaty wydzielają charakterystyczny zapach kumaryny (zapach świeżego siana).

Barszcze kaukaskie posiadają silny i gruby korzeń palowy, który rozgałęzia się w górnej części. Pojedyncze korzenie mogą sięgać nawet do 2 m głębokości, a główna ich masa znajduje się na głębokości 30 cm.

Pomimo swojego bardzo charakterystycznego wyglądu barszcze kaukaskie niejednokrotnie są mylone z innymi gatunkami roślin, np. z rodzimym barszczem zwyczajnym (Heracleum sphondylium), dzięgielem litworem (Angelica archangelica L., Archangelica officinalis Hoffm.), dzięgielem leśnym (Angelica sylvestris L.) czy pasternakiem zwyczajnym (Pastinaca sativa L.). Rośliny te dorastają do 2 m wysokości i mają delikatniejszą budowę.

Do zwalczania barszczy kaukaskich zobowiązani są wszyscy właściciele nieruchomości, na których pojawiły się te rośliny zielne.

Literatura podaje kilka metod likwidacji barszczu, podkreślając jednocześnie, że warunkiem osiągnięcia sukcesu jest połączenie kilku z nich. Zabiegi mające na celu usunięcie Barszczu olbrzymiego i Barszczu Sosnowskiego mogą być przeprowadzane następującymi metodami:

Metoda chemiczna – zastosowanie herbicydów. Jest to obecnie najpopularniejszy sposób walki z chwastami. Wśród wielu dostępnych na rynku środków chemicznych szczególnie poleca się mieszankę preparatu Basta z Chwastoxem extra oraz Round-up.

Metoda mechaniczna – ścinanie całych roślin, bądź tylko pędów kwiatowych, w celu zapobiegnięcia wydaniu nasion. Metoda ta skutecznie ogranicza wytwarzanie nasion i ich rozsiewanie, jednak nie niszczy całkowicie barszczu.

Metoda agrotechniczna – zabiegi agrotechniczne prowadzone na polach uprawnych. Zabiegi te niszczą siewki w pierwszej fazie ich rozwoju, lub znacznie ograniczają kiełkowanie rozłupek. Metoda ta sprawdza się jedynie w przypadku pól uprawnych i nie prowadzi do wyeliminowania rośliny z siedliska.

Metoda przecinania korzenia – przecinanie ostrym szpadlem korzenia na głębokości poniżej 10 cm. Jeśli część rośliny jest przykryta warstwą ziemi należy przeciąć korzeń głębiej – ok 25 cm pod powierzchnią ziemi. Ścięte części rośliny powinny zostać wyrwane i zniszczone lub pozostawione do wyschnięcia.

Metoda polegająca na wypasaniu zwierząt hodowlanych – rekomendowana przez obcojęzyczne źródła jako skuteczna forma kontroli dużych stanowisk barszczu. Najskuteczniejsze jest wypasanie na początku sezonu wegetacyjnego, kiedy rośliny barszczu są jeszcze młode i świeże.

Metoda osłaniania kwiatostanów – zakładanie osłon na baldachy, w celu zapobiegnięcia rozsiewania się nasion. Metoda polega na dopuszczeniu do pełnego wykształcenia się nasion, zebraniu ich w szczelnych osłonach, a następnie usunięciu i zniszczeniu.

Metoda biologiczna – zastosowanie szkodników zasiedlających roślinę w celu jej zwalczenia. Wśród wielu gatunków owadów, zasiedlających barszcz na szczególną uwagę zasługują : Cavariella theobaldki Gill-Bragg, Dysaphis laubertii Börn, Pyramyzus heraclei Burner, Phytomyza spondylii R.-D., Philophylla heraclei L., Depressaria pastinacella Dup, Orthops campestris L. i Orthops kalmi L.

Metoda termiczna – zastosowanie wody o temperaturze 98 stopni Celsjusza wstrzykiwanej w korzenie barszczu. Stosowana na małych, średnich i wielkich roślinach.

Kriotechnologia – zastosowanie niskich temperatury cieczy kriotechnicznych mogą spowodować poważne uszkodzenia w tkankach roślinnych, a tym samym przyczynić się do efektywnego niszczenia roślin niepożądanych.